Wincenty zwany Kadłubkiem – Kronika polska

kadlubWincenty zwany Kadłubkiem, mistrz Wincenty, błogosławiony (po 1150 lub ok. 1160-1223), kronikarz. Odbył studia na uniwersytecie w Bolonii i Paryżu. Kapelan i kancelista na dworze Kazimierza II Sprawiedliwego, następnie prepozyt kolegiaty w Sandomierzu. 1208-1218 biskup krakowski, zrzekł się godności biskupiej i resztę życia spędził w klasztorze Cystersów w Jędrzejowie. Beatyfikowany 1764.

Na polecenie Kazimierza II Sprawiedliwego spisał kronikę, składającą się z 4 ksiąg, której data powstania nie jest ustalona. 3 księgi dotyczące najdawniejszych dziejów Polski mają formę dialogu, ostatnia opisuje panowanie Mieszka III Starego i Kazimierza II Sprawiedliwego do 1202. Relacja historyczna przeplatana jest sentencjami, bajkami i przypowieściami umoralniającymi (częściowo wierszem).

Kronika cieszyła się ogromną popularnością, m.in. dzięki walorom literackim. Pierwsze wydanie łacińskie pt. Magistri Vincenti Chronica Polonorum ukazało się 1612, pierwszy przekład polski (A. Józefczyka i M. Studzińskiego) 1862, wydania najnowsze – Mistrza Wincentego Kronika polska (1974), Kronika polska (1992).

Urodził się ok. 1150-1160 roku w Karwowie koło Stopnicy niedaleko Sandomierza.
Po studiach uniwersyteckich w Paryżu, jako jeden z pierwszych Polaków, uzyskał tytuł “magistra” (doktora). Ok. 1186 roku
w Sandomierzu została erygowana i uposażona kapituła, w skład której wszedł Mistrz Wincenty. Funkcję prepozyta kolegiaty p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu pełnił przez blisko 22 lata. Przy kolegiacie założył szkołę parafialną, w której był również wykładowcą.
Za namową króla Kazimierza Sprawiedliwego, Wincenty Kadłubek opisał dzieje narodu w “Kronice Polskiej”.

W 1207 roku (po śmierci krakowskiego biskupa Pełki) po raz pierwszy dokonano wyboru biskupa na mocy nowego prawa kanonicznego. Został nim Wincenty Kadłubek. Wybór ten został zatwierdzony przez Papieża Innocentego III bullą z dnia 18 marca 1208 roku, zaś konsekracji Mistrza Wincentego na biskupa dokonał arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz.