Halina Łozko – Rodzima Wiara Ukraińska – Koło Swaroże 1997-1998

Kalendarz pogański

I te święta –

Pierwsze – Kolęda,

I drugie – Jar,

I Krasna Góra,

I Owsiana

Wielka i mała…

A Bogów kupalcie

I Dadia szanujcie.

[Księga Wełesowa]

Człowiek winien żyć synchronicznie z wibracjami kosmosu, niczym rytmiczny organizm. Kolejno następują po sobie święta i okresy codziennej pracy. Chaotyczność, życie nie uporządkowane rujnuje ciało i duszę. Wszystkie święte Koła Swaroga mają na celu zharmonizowanie cielesnej i duchowej istoty człowieka z boskimi, kosmicznymi rytmami przyrody, Boga. Świąteczne obrzędy, odpowiadające rocznym fazom niebieskich ciał, rozwijają i wzmacniają dobre, korzystne siły przyrodzone, a neutralizują szkodliwe, wrogie energie. Dlatego w dawnych czasach każdy obrzęd spełniano tylko we właściwym czasie Koła Swaroga (Zodiaku, kalendarza rocznego), ściśle wyznaczonym przez najstarszych, wołchwów czy żerców.

Przodkowie Ukraińców obchodzili osiem głównych świąt Swarożych. Są to: Narodzenie Bożycza, Kołodziej, Wełykdeń, Zielnik (Trójca, Rusalia), Kupajło, Bogowie-Spasy, Święto Urodzaju (jesienne zrównanie dnia z nocą), Kalita. Między tymi wielkimi świętami były mniejsze, ale ważne: Miesiąca, Dany, Gromnicy, Święto Ptasie, Wełesa, Wierzbicy, Jaryły, Radunicy, Rachmański Wełykdeń, Łady, Symargła, Peruna, Wesele Świeczki (Komina), Rodzanic, Mokoszy, Święto Pługa, Święto Roda i inne.

Nasi przodkowie rozpoczynali rok na wiosnę. Dlatego, zgodnie z tradycją, budujemy Koło Swaroże (Krąg Zodiakalny) od wiosny 1997 do wiosny 1998:

Data współczesna	Nazwa święta	Znaczenie, opis świętowania obrzędu.
1 marca 1997	Jaskółka	Początek wezwań Wiosny (ptasie święta z 24 lutego ub.r.).
9 marca	Wiosenny Nowy Rok, Szczodry Wieczór	Wezwania Wiosny, modły o urodzaj. Przewidywania pogody na lato: ładna pogoda – ciepłe lato, śnieg – na urodzaj, wiatr ciepły – mokre lato, wiatr północny – chłodne lato. Obrzędy szczodrowania.
9 marca	Święto Matki-Ziemi	Uczczenie Matki-Ziemi ofiarą z chleba zwanego Kryżyk.
9 marca	Soroczyny	Rozdaje się dzieciom 40 obwarzanków, ptaszków (z pieczywa) zwanych skowronkami, busłami. Gotuje się kluski, każdy ma ich zjeść 40.
13-20 marca	Wiosenny Tydzień Jaryły	Modły do Słońca-Jaryły, wieśnianki, korowody, taniec „Żuczek”, oprowadza się Jaryłę – chłopca w świątecznej białej odzieży, śpiewa się Jaryle pieśni pochwalne.
16 marca	Wierzbica, Wierzbie	Oświęcenie wierzby – pradrzewa Wszechświata, ochłostanie gałązką wierzby uważa się za magiczny sposób życzenia zdrowia.
16 marca	Pasieka I (Wiosenna)	Oświęcenie pasieki, modły o pszczoły, ich rojenie się, wyniesienie uli ze stebnika.
17-18 marca	Wiosenne zrównanie dnia z nocą, Święto Dadźboga	Modlitwy do Dadźboga, dziewczęce korowody.
20 marca	Nawski (od Naw) Wielki Dzień, Czysty Czwartek	Czwartek przed Wielkim Dniem. Jest to dzień oczyszczenia. Zamawiania od wszelkiego zła. Dusze zmarłych przybywają na ziemię, im na noc zostawia się kąpiel. Ludzie kąpią się w rzece lub symbolicznie oblewają się wodą rzeczną przed wschodem słońca, co daje moc i zdrowie.
23 marca	Wielkidzień (Wełykdeń) Dadźboży	Obchodzi się w pierwszą niedzielę po wiosennym zrównaniu dnia z nocą. Pradawne święto przebudzenia się przyrody i narodzin nowego cyklu życia. Wypieka się rytualne korowaje, święci pisanki, jadło, zanosi się modły do Dadźboga i wszystkich bogów w Swargu (niebie).
24 marca	Wołoczilne (to jakby chodzone? przyp. tłum.)	W poniedziałek po Wielkimdniu Dadźbożym chłopcy chodzą po chatach i oblewają wodą dziewczęta, te zaś obdarowują ich pisankami. Woda musi być pobrana z rzeki o godz. 12 w nocy, wtedy ma ona właściwości lecznicze.
25 marca	Bogini Wiosna	Przebudzenie Ziemi z zimowego snu. Odnośne obrzędy: rozpala się ogniska na mostach i skacze przez ogień (oczyszczenie), do rzeki rzuca się żertwy z chleba.
26 marca	Perun I (Wiosenny)	Z tym dniem można rozpocząć siejbę. Oświęcenie ziarna. Pierwszy grzmot i błyskawica.
30 marca	Radunica (Tryznica)	Obiady na mogiłkach przodków. Modły za pomyślność rodu, wspominanie zmarłych rodziców, prośby do nich o opiekę.
11 kwietnia	Wodnik (Wiosenny)	W tym czasie wylewy rzek, powodzie, więc składanie żertwy Wodnikowi, by nie zatopił chaty, ogrodu, budynków.
15 kwietnia	Jarowit	Ogólnosłowiański Bóg wojny i równocześnie Bóg przebudzenia przyrody, płodności. Także ten, który świadczy niespodziewane dobrodziejstwa i dawca bogactwa. Ku czci jego: weselenie się, tańce, pieśni, zabawa „A my sialiśmy proso”, huśtawki, rytualne tarzanie się po ziemi.
16 kwietnia	Rachmański Wełykdeń	Puszczanie na wodę skorupek z wielkodniowych pisanek i kraszanek dla „rachmanów”. Istnieje legenda, że gdzieś daleko za morzem żyją święci ludzie – rachmani, którzy cały czas modlą się i nie wiedzą, kiedy przypada Wełykdeń. Rucone 16 kwietnia do wody skorupki powinny dopłynąć do rachmanów na Kupajłę i zorientować ich w świątecznym kalendarzu (wyjaśnienie Autorki).
22 kwietnia	Wielka Łada (Bogini Matka)	Czci się boginię ślubów, wesel, patronkę deszczu, urodzaju. Żertwa jej: biały kogut i modły o szczęśliwy ślub. Na cześć Łady dziewczęta urządzają korowody, śpiewają pieśni.
23 kwietnia	Lelnik	O Ładzie i jej córce Leli śpiewa się pieśni – „ładowice”, a sam obrzęd nosi nazwę „ładuwanie”. Znaczenie obrzędu: uporządkowanie chaosu, zaprowadzenie równowagi w przyrodzie i duszy ludzkiej. Jest to święto dziewcząt.
23 kwietnia	Jaryło, Orij, Owseń	Święto mężczyzn. Żertwę z koguta spożywa się na polu. Kobiety nieobecne. Rytualnym piwem spryskuje się ognisko. Owseń – patron pszczół i koni. Orij otwiera niebo i daje zielone trawy. Przed wschodem słońca ludzie myją się leczniczą rosą, palą ogniska, obchodzą niwę z chlebem. Koniec kwietnia i początek maja: Wełes (Wiosenny) Wypęd bydła na pastwiska, składanie żertw Wełesowi, patronowi bydła, bogactw i handlu.
1 maja	Dzień Bogini Mai	Maja – starosłowiańska bogini roślinności, która okrywa liściem drzewa, a ziemię trawą „zamaja”.
2 maja	Słowiczy Wełykdeń, Święto Żywii	Przylot słowików. Ludzie słuchają – ile lat im wykuka kukułka. Modły o zdrowie i długie życie.
8 maja	Wełykdeń Rusałek	Obrzędy Rusalnego Tygodnia.
9 maja	Mokosza I (Wiosenna)	Obrzędy Rusalnego Tygodnia, cd.
2-11 maja	Rusalia, Tydzień Rusalny	Kobiety zawieszają na drzewach kawałki płótna dla rusałek (albo dla Mokoszy), dziewczęta wiją wianki dla nich i wrzucają do wody wraz z wonnym zielem. To najdawniejsza magia przed sezonem kąpielowym. Rusałkom polnym składa się na niwie chleb ofiarny.
10 maja	Zielnik	Zbiór ziół leczniczych. Rytualne obiady w lesie i na polach: jajecznica, pierogi, ryba. Żertwa ziołom przez skropienie ich przed obiadem napojem chmielnym. Zbioru dokonują tylko kobiety.
11 maja	Zielnik – Kleczalna Niedziela, Tury	Zielony tydzień rozpoczyna się jeszcze w czasie Rusaliów. Wicie wieńców, majenie zielenią chat, wrót, wspominkowe obiady jak wyżej.
15 czerwca	Światowid I (Letni)	Modły do Światowida i Dadźboga o dobre żniwa i ochronę urodzaju. Okolicznościowe pieśni. Żertwy z białego koguta, pierogów i wina.
20 czerwca aż do 3 lipca	Letnie Świętowania Jarylskie	Obmywanie się wodą z trzech źródeł na zdrowie i urodę. Odbywają się „Jaryłowe Jarmarki” i „Jaryłowe Igrzyska”.
20-21 czerwca	Słońcakres, Sobotka, Kupajło	Rytuały ślubne, szczęśliwy czas poczynania dzieci. Zabawy w lesie, nad rzekami, skakanie przez ognisko, palenie słomianego chochoła Kupajły, topienie drzewka Marzeny, zbieranie ziół, szukanie kwiatu paproci.
21 czerwca	Święto Symargła (Perepłuta)	Symargł – opiekun roślinności, strzeże pola. Podobizny są już na naczyniach z doby trypolskiej, na ręcznikach, wyrobach jubilerskich, wzmianki w staroukraińskich latopisach. Kobiece ozdoby z Symargłem jako amulety płodności (kijowskie bransolety).
29 czerwca	Święto Wodnika (Rybackie Święto)	Rybacy składają mu żertwy z tytoniu, piwa, pierwszej złowionej ryby. Kobiety splatają rybakom wieńce z cykorii.
30 czerwca	Pogrzeb Jaryły (Kostruba)	Zakończenie Jarylskich Obchodów. Jaryło – Bóg wiosennego i letniego słońca – wszystko już posiał i zapłodnił. Słońce zwraca się już ku jesieni, traci swą moc. Wśród wesołych żartów i docinków spala się kukłę Jaryły. Udział w tym biorą tylko dorośli małżonkowie, młodzieży nie ma z uwagi na jej tzw. wstydliwość.
1 lipca	Swaróg I (Letni), Święto Kowalskie	Czczenie Swaroga jako boga kowalstwa i zaślubin. Początek sianokosów.
4-5 lipca	Letnie Święto Miesiąca	Modły do Miesiąca. Obserwując księżyc oznaczano pogodę na żniwa: gdy księżyc zmienia barwy, chowa się za chmury i znów wypływa – żniwa będą dobre, urodzajne. Jadło obrzędowe – pierogi gotowane (wareniki).
20-27 lipca	Perunowy Tydzień	Czczono Peruna trzema głównymi świętami, jakie obchodzono w tym tygodniu. Modły przy starych dębach, poświęconych Perunowi. Rytualne braterstwa, żertwy z wieprzowiny, wołowiny lub koguta. Oświęcenie wody „Perunowymi toporczykami”.
20 lipca	Letni Perun	Jak wyżej.
22 lipca	Perunica Letnia (Błyskawica)	Kobieca postać Peruna – Błyskawica. W ten dzień nie pracuje się w polu ani w ogrodzie, by nie ściągnąć na siebie gniewu Błyskawicy.
27 lipca	Czur, Palikopa, Letnie Święto Dadźboga	Bóg Palikopa był strażnikiem świątkowych dni i karał swą błyskawicą tych, co nie czcili bogów należycie. Modlono się doń, by chronił kopy od ognia. Czur – duch ognia na miedzy, pilnuje majątku i własności Rodu.
1 sierpnia	Miodowo-makowy Spas	Oświęcenie miodu i maku.
1-16 sierpnia	Spasówka (Bogowie Spasy)	Spasy – dawne pogańskie bóstwa. Spasówka składała się z trzech głównych świąt. Obrzędy odprawiano na wysokich górach, skałach albo u świętych źródeł. Pominki przodków, poległych wojów, modlitwy o zbawienie dusz, o ład w państwie. Zawierano braterstwa.
6 sierpnia	Spas Jabłkowy	Oświęcenie jabłek, gruszek, kwiatów i innych darów sadu.
16 sierpnia	Spas Chlebowy	Oświęcenie i spożywanie ofiarnego korowaja z nowego ziarna, wdzięczność bogom za dobry urodzaj.
16 sierpnia	Święto Lasowika	Na trzeciego Spasa czci się Lasowika, składa mu się żertwę z chleba lub innego jadła na polance w lesie, by nie robił zła, nie „wodził” ludzi itp.
19 sierpnia	Letni Poświst (Strzybóg)	Czci się Strzyboga i baczy, jaki wiatr, jeśli ciepły – będzie dobry urodzaj owsa.
1 września	Wesele Świeczki (Komina)	Pierwsze jesienne zapalenie świeczki, ogniska, pieca. Młodzież się bawi, urządza pogrzeb much i innych szkodników.
4 września: Jesienna Perunica	Ostatnie, czwarte święto na cześć Błyskawicy i Gromu, na zimę one zasypiają. W tym dniu pali się ognisko z gałązek tarniny (gatunek: dyptam), które dzięki swym właściwościom się nie spalają. Przed takim ogniskiem czyniono zamówienia od pożaru.
8-9 września	Rodzanice, początek babiego lata	Świętuje się dwa dni, bo Rodzanice to dziewice-bliźniaczki. Tym boginiom rodzinnej pomyślności ofiarowano modły kobiet o dobry połóg, o zdrowie niemowląt, całej rodziny, a nadto pominki zmarłych rodziców. Święto odprawia się w pobliżu wody, robi się korowód wokół starej kobiety, która trzyma w ręku chleb owsiany. Po skończeniu obrzędu chleb rozdaje się po kawałku jako lek dla ludzi i zwierząt domowych.
14 września	Święto Wyraju	Żegnanie ptaków odlatujących na zimę, modły do duchów przodków, którym ptaki zanoszą wiadomość od żyjącej rodziny. Wieczornice.
20 września	Jesienny Strzybóg (Poświst)	Modły do boga wiatrów o dobrą pogodę. Tego dnia prognozuje się pogodę na jesień: wiatr północny – będzie chłodna, południowy – ciepła, zachodni – deszczowa, wschodni – będzie ładna.
24 września	Święto Owinnego Domowika	Zabawy w dzień; po północy zapala się ogień w owinie (stodole lub na toku) i zaczyna się omłot. Owinnemu ogniowi składano w żertwie koguta, by Domowik strzegł ziarna.
26 września	Wielkie Święto Światowida II (Jesienne)	Święto równe wiosennemu Wielkiemudniowi. Drugie wielkie święto urodzaju. Całonocne modły w chromie Światowida (patrona rolnictwa), składanie żertw, wróżenie z obrzędowego napoju o przyszłej zimie. Żerzec chowa się za korowajem (o rozmiarach człowieka) i zapytuje obecnych, czy go widzą. Jeśli tak, to życzy im, by na przyszły rok urodzaj był jeszcze większy.
27 września	Pasieka II (Jesienna)	Święto pszczelarzy. W tym dniu znosi się ule do stebnika.
1 października	Jesienne Święto Macierzy-Ziemi	Początek jesienno-zimowych robót, okres wyprawiania wesel. Wieczornice, dziewczęta modlą się o zamążpójście.
25 października	Jesienne Dziady	Dzień pominek. Dziady „przychodzą” w gości do swych rodzin. Obrzędowy obiad: jadło musi parować, by dziady mogły wdychać pożywną parę. Kasza z makiem, naleśniki, grzyby, wódka – bez mięsa. Kładzie się na stół wiele łyżek – dla przodków, każdego wymienia się po imieniu.
31 października	Jesienne Święto Miesiąca	Według gry barw księżyca przewiduje się zimowe pomyślności.
31 października	Mokosz II	Kobiety oddają cześć Mokoszy, patronce płci, połogów i niemowląt, a także kobiecego rękodzieła. Ofiarują jej przędziwo, płótno, a następnego dnia rozpoczynają wielkie roboty (tkanie, szycie, wyszywanie itp.).
1 listopada	Dzień Pługa (Swaroga Kowala)	II święto Swaroga, który – jak legenda głosi – wykuł złoty pług Scytom. Jako żertwa: kogut. Kowalskie Święto.
8 listopada	Tury (Święto Myśliwych)	Otwarcie sezonu polowań. Myśliwi składają żertwy bogom-patronom.
14 listopada przed Narodzeniem Bożycza	Koroczun	Krótkie dnie jesienne. Koroczun symbolizuje zamieranie słońca w zimie.
24 listopada	Święto Doli	Dziewczęta wróżą sobie los, chłopcy – jaką kto dostanie żonę, ciężarne kobiety modlą się o lekki połóg.
29 listopada	Kalita	Najkrótsze dni przed zimowym solstitium. Odgryzanie kęsów z rytualnego chleba – Kality oznacza zmniejszanie się dnia. Młodzieżowe wieczornice. Chłopcy na noc na pierwszego grudnia chodzą do rzek podsłuchiwać Wodę: cicha – będzie dobra zima, burzliwa – będzie ostra, wystąpią zawieruchy.
6 grudnia	Zimowy Spas (Dziadek Mróz, Wełes)	Według podań tego dnia przychodzi Zima, a z nią Dziad Mróz, który może się obrazić, jeśli nie zaprosi się go na narodzeniową wieczerzę. Zimowy Spas – patron wszelkich zajęć zimowych. Według pierwszego mrozu wróżono o przyszłym urodzaju: jeśli mróz przed szóstym grudnia, to owies będzie piękny, gdy w ten dzień pojawi się szron – urodzaj będzie dobry. Za chrześcijaństwa funkcje Zimowego Spasa przeszły na św. Mikołaja, o czym świadczy dawne powiedzenie: „poproś Mikołaja, on przekaże Spasowi”.
21-23 grudnia	Zimowe Staniesłońca, Narodzenie Bożycza,Narodzenie Młodego Boga (u Słowian zach.), Kutia, Kolada, Owsiana, Narodzenie Kolady	Przewidywanie pogody na 12 miesięcy roku. Czczenie Swaroga – Ojca wszystkich bogów. Święta wieczerza (Bratczyna), rytualna Kutia, wzywania Owsenia – symbolu płodności. Oprowadza się Kozę – obraz Boga Płodności, dostatku. Zakończenie Koroczuna: korowaj bożonarodzeniowy symbolizuje wzrastanie dnia. Uczczenie Diducha – Ducha pól, Ducha przodków.
23 grudnia	Święto Roda	Roda czci się jako prapoczątek życia, on daruje życie wszystkim ziemskim istotom. Wypieka się mu korowaj, warzy piwo i miód, wygłasza się zamówienia ku Jego i Rodzanic czci: „niech rodzi się wszystko dobre”.
2 stycznia 1998	Święto Dany, Wodoświęcenie	W nocy rodzi się Święta Woda (Dana): ludzie biorą wodę z trzech źródeł dla oczyszczenia się i na lekarstwo. Oświęcanie wody za pomocą modlitwy i ofiarnego ognia, czasem – kąpiel w przeręblach lub tylko opryskanie się.
2 lutego	Gromnica, Zimowa Perunica	Zima spotyka się z Wiosną. Modły do słońca, pieśni-zamawiania ciepła. Z tym dniem początek uczenia się wiośnianek i robienie pisanek. Czczenie wszystkich pogańskich bogów, zapalanie smolistych łuczyw.
9-15 lutego	Wełesowy Tydzień, „Czarci Tydzień”	Czci się Wełesa, wywraca kożuchy futrem na wierzch, nakłada maski. Grupy Wełesowych żerców chodzą po wsi, zaglądają do domów, stajni, chlewów, wygłaszają magiczne zaklęcia dla zapewnienia zdrowia zwierząt domowych. Inna nazwa tego święta: „Czyrkiesowy Tydzień”.
16-22 lutego	Kołodij	Mężatki przywiązują „kołodkę” tym ojcom, którzy w bieżącym sezonie zawierania małżeństw nie pożenili swych dorosłych dzieci. Kołodka – znak falliczny, symbol przedłużenia rodu. Ci, którym przywiązano kołodkę, mają odwdzięczyć się ugoszczeniem, darami itp. Obrzędowe strawy tego tygodnia – mleczno-maślane: pierogi, śmietana, młyńce i inne mączne wyroby. W tym tygodniu nie podejmuje się większych robót.
21 lutego	Wiosenny Strzybóg	Modły do boga wiatrów, przewidywanie pogody na wiosnę i lato.
24 lutego	Łełeczyny (łełeka – bocian)	Święto ptasiego totemu Ukraińców. Od tego dnia zaczynają się dwutygodniowe ptasie święta: Łełeki, Jaskółki, Soroczyny (od soroki – sroki). Wzywa się ptaki do powrotu z Wyraju.
26 lutego	Nowolecie 1998 (Wiosenny Nowy Rok)

U naszych przodków każdy rok miał różną liczbę dni (zależało to od fazy miesiąca). Były lata dwunasto- i trzynastomiesięczne.

Pomagaj Dadźboże i Koło Swaroże!